چکیده
فرسایش و انتقال رسوب از پدیدههای مهم رودخانهای است و در طرحهای مهندسی رودخانه و ساماندهی از اهمیت زیادی برخوردار است. تغییرات مورفولوژیکی که در اثر احداث سازههای متقاطع در مسیر جریان اتفاق میافتد، درواقع پاسخ رودخانه در جهت ایجاد تعادل بین فرایند فرسایش و رسوبگذاری است؛ بنابراین قبل از اینکه هرگونه سازهای در مسیر رودخانه احداث گردد، بایستی عکسالعمل رودخانه مورد ارزیابی قرار گیرد. در پژوهش حاضر شرایط هیدرولیکی رودخانه در مسیری به طول 5 کیلومتر از رودخانهی کبودکمر زرند ساوه در استان مرکزی قبل و بعد از احداث سازههای هیدرولیکی در مسیر جریان با استفاده از دادههای هندسی 200 مقطع عرضی در نرمافزارHEC-RAS مورد مدلسازی قرار گرفت. پارامترهای هیدرولیکی جریان شامل تراز سطح آب، عرض سطح آب، سرعت جریان و تنش برشی بستر، عدد فرود، عمق هیدرولیکی، سرعت قبل و بعد از احداث سازهها مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در حالت ایجاد سازه و انسدادی با نزدیک شدن جریان به بند، از سرعت جریان کاسته، درحالیکه پس از عبور از روی بند، سرعت جریان افزایش پیدا میکند. بنابراین در این حالت، فرسایش بعد از روگذر افزایش خواهد یافت. در حالت بدون بند، سرعت جریان قبل از رسیدن به مقطعی که در حالت انسداد دارای روگذر بود تقریباً ثابت است ولی پس از عبور از این مقطع سرعت جریان افزایش مییابد. احداث بندهای گابیونی در حوضه آبریز رودخانه باعث کاهش دبی اوج سیلابهای با دوره بازگشتهای مختلف شده است. با افزایش دوره بازگشت تأثیر آنها در کاهش و کنترل سیلاب کاهش مییابد.
کلیدواژهها