نویسندگان

• مهدی امینی ¹
• حسین کوهستانی ²
• فاطمه کاظمیه ³

¹ دانش‌آموخته کارشناسی ارشد توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریزو نویسنده مسئول،

² دانشیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.

³ استادیار ترویج و آموزش کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز.

چکیده

دریاچه ارومیه به‌عنوان بزرگ‌ترین دریاچه داخلی ایران و از مهم‌ترین و با ارزش‌ترین اکوسیستم‌های آبی ایران و جهان به شمار می‌آید. این دریاچه طی چهار دهه گذشته به دنبال افزایش دما، تغییرات زیاد در بارندگی و همچنین وقوع خشکسالی در سطح حوضه، تراز آب دریاچه دچار تغییرات زیادی شده است و امروز با بحران خشک‌شدن روبرو است. در این تحقیق عوامل مؤثر بر وقوع بحران خشکسالی این دریاچه و راهکارهای مؤثر برای کاهش و جلوگیری از نابودی این دریاچه ارائه شده است. این مطالعه از نوع تحقیقات کاربردی بوده و جامعه آماری آن‌را سرپرستان خانوارهای دهستان دول (2130نفر) و کارشناسان باتجربه در زمینه‌ی مسائل دریاچه ارومیه تشکیل می‌دهند. حجم نمونه سرپرستان خانوارها از طریق جدول مورگان به تعداد 152 نفر برآورد گردید. روش نمونه‌گیری سرپرستان خانوارها طبقه‌ای با انتساب متناسب و روش نمونه‌گیری کارشناسان به صورت گلوله برفی بود. ابزار تحقیق پرسشنامه‌ای بود که روایی آن بر اساس تحقیقات پیشین و نظرات اساتید و کارشناسان تائید و برای تعیین میزان پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. تجزیه و تحلیل داده‌ها از طریق نرم‌افزار SPSS صورت گرفت که علاوه بر آمار توصیفی، از آمار استنباطی استفاده گردید. نتایج پژوهش نشان داد عوامل مؤثر بر خشک‌شدن دریاچه ارومیه از نظر کارشناسان، کمبود بارندگی و خشکسالی با میانگین 52/6 در اولویت اول و تراکم[1] بالای جمعیت با میانگین 52/2 در اولویت نهم و از نظر سرپرستان خانوارها، احداث سد با میانگین 3/7 در اولویت اول و کشت محصولات پر مصرف آب با میانگین 14/3 در اولویت نهم قرار گرفتند. هم‌چنین کاشت محصولات کم‌مصرف آب با 64/15 درصد در رتبه اول و بازکردن سدها با 66/6 درصد در رتبه دهم از نظر کارشناسان و انتقال آب به دریاچه با 66/16 درصد در رتبه اول و پوشش انهار با 89/4 درصد در رتبه دهم از نظر سرپرستان خانوار به‌عنوان راهکارهای احیاء مجدد دریاچه ارومیه برآورد گردید.
 
 

کلیدواژه‌ها

• خشکی
• دریاچه ارومیه
• عوامل اقلیمی
• عوامل انسانی