ترویج و توسعه آبخیزداری
اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر عدم مشارکت جوامع روستایی در طرح‌های آبخیزداری از دیدگاه آبخیزنشینان (مطالعه‌ی موردی: حوزهی آبخیز قشلاق استان فارس)
نویسندگان
- سید مسعود سلیمان‌پور 1
- حمید حسینی‌مرندی 2
- امین صالح‌پور جم 3
- محمود رضا طباطبایی 3
- مهدی روستا 4
- حجت‌اله کشاورزی 5
1 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران. *نویسنده‌ی مسئول
2 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران.
3 استادیار پژوهشکده‌ی حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران.
4 کارشناس‌ارشد اداره‌ی منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان خرم‌بید استان فارس، ایران.
5 کارشناس‌ارشد بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز، ایران.
چکیده
توجه به مشارکت ذینفعان و شناسایی عوامل مؤثر بر عدم مشارکت جوامع روستایی و مرتفع ساختن موانع تحقق آن در اجرای پروژه‌های آبخیزداری، امکان برخورداری از پتانسیل‌های فکری، اجرایی، نظارتی و دانش بومی آبخیزنشینان را در مراحل مختلف مطالعاتی، اجرایی، ارزیابی و حفاظت طرح‌ها فراهم می‌کند. این مسأله ضمن کاهش هزینه‌ها، ضامن موفقیت و اجرای مؤثرتر طرح‌ها خواهد بود. به‌منظور دستیابی به این هدف، در این پژوهش با بررسی چهار شاخص و دوازده زیرشاخص با طیف لیکرت، اقدام به اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر عدم مشارکت جوامع روستایی در طرح‌های آبخیزداری از دیدگاه آبخیزنشینان در حوزهی آبخیز قشلاق واقع در شمال استان فارس شده است. تعیین فراوانی و فراوانی نسبی شاخص‌ها و زیرشاخص‌ها در نرم‌افزار SPSS (نسخه‌ی 23) صورت گرفت و به منظور تعیین اهمیت آنها از آزمون t استفاده شد. سپس، ارتباط بین هر شاخص با زیرشاخص‌های آن با استفاده از ضرایب همبستگی مشخص شد و به منظور اولویت‌بندی شاخص‌ها و زیرشاخص‌های مؤثر، از آزمون ناپارامتری فریدمن استفاده شد. نتایج نشان داد در اولویت‌بندی شاخص‌ها از دیدگاه آبخیزنشینان به ترتیب شاخص‌های "آموزشی- ترویجی"، "اقتصادی"، "اجتماعی"، و "طراحی- اجرایی" به عنوان شاخص‌های مؤثر و در اولویت‌بندی زیرشاخص‌ها، به ترتیب زیرشاخص‌های "عدم آموزش ساکنان حوضه در خصوص طرح‌ها و اهداف مربوطه" و "اختلافات قومی و محلی" دارای بیشینه و کمینه‌ی اولویت در عدم مشارکت در طرح‌های آبخیزداری در این حوزهی آبخیز تعیین شدند. لازم است به منظور مشارکت پایدار جوامع روستایی در طرح‌های آبخیزداری، نسبت به تدوین برنامه‌ی جامع آموزش و ترویج و حل مسائل "اقتصادی" آبخیزنشینان اقدامات عملی صورت گیرد.
کلیدواژه‌ها
)