ترویج و توسعه آبخیزداری
معرفی مفهوم یکپارچگی بوم‌شناختی آبخیز
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی‌ارشد مهندسی آبخیزداری، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
2 دانشیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
3 استادیار گروه منابع طبیعی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
4 دانش‌آموخته دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
فعالیت‌های انسانی موجب تغییر سیمای سرزمین و در نتیجه تغییر ساختار، ترکیب و عملکرد بوم‌سازگان آبخیز می‌شوند. در اثر این تغییرات ممکن است ارائه خدمات طبیعی حوزه آبخیز با مشکل مواجه شده یا غیرممکن شود. برخی از این فعالیت‌های انسانی شامل تغییر کاربری اراضی، قطع درختان، معدن‌کاری و شکار باعث بروز و یا تشدید اختلالات طبیعی مخرب مانند آتش‌سوزی یا سیل می‌شوند. این نوع فعالیت‌ها و تغییرات بی‌شک نیز در یکپارچگی حوزه آبخیز تاثیرگذار هستند. در واقع یکپارچگی آبخیز به توانایی حوزه آبخیز در تامین و ارائه طیف کاملی از فرآیندها و عملکردهای بوم‌شناختی مورد نیاز برای پایداری منابع و خدمات بوم‌سازگان اطلاق می‌شود. این مفهوم در واقع نشات گرفته از مفهوم یکپارچگی بوم‌شناختی بوده که توسط بوم‌شناس‌ها به‌طور جدّی مورد توجه و بحث قرار می‌گیرد. در این مقاله، مفهوم نوظهور یکپارچگی در مدیریت جامع و سازگار حوزه‌های آبخیز و ارائه اطلاعات جامع و لازم در خصوص شاخص‌ها و رویکردهای مختلف ارزیابی آن در واحد بوم‌سازگان معرفی و تبیین شده است تا محققان و مدیران حوزه‌های آبخیز بتوانند از این رویکردها برای تبیین یک رویکرد جامع بومی برای ارزیابی یکپارچگی بوم‌سازگان آبخیز کشور استفاده نمایند.
کلیدواژه‌ها
)