ترویج و توسعه آبخیزداری
ارزیابی اثر سامانه های سطوح آبگیر با روش فیلتر سنگریزهای در بهینه سازی نفوذ رواناب و افزایش ذخیره رطوبتی در مناطق خشک (تنگ چنار استان یزد)
نویسندگان
1 عضو هیئت علمی بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی یزد، سازمان آموزش تحقیقات و ترویج کشاورزی و نویسنده مسئول:
2 دانشجو دکتری آبخیزداری دانشگاه تهران و معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و ابخیزداری استان یزد
3 دانشجوی دکتری مرتعداری دانشگاه ساری و محقق بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی یزد، سازمان آموزش تحقیقات و ترویج کشاورزی
4 عضو هیئت علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان آموزش تحقیقات و ترویج کشاورزی
چکیده
کمبود بارش در کشورمان اهمیت برنامه ریزی و استفاده بهینه از منابع آبی را برای ما دو چندان نموده است. به‌طوری که بدون استفاده از روشهای خلاقانه و برنامه صحیح در مناطق خشک کشور، استقرار بسیاری از نباتات مثمره، مشکل یا اصولاً امکان پذیر نیست. از طرفی افزایش سریع جمعیت، کاهش منابع آبی و تغییرات اقلیمی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک جهان، بررسی راهکارهایی جهت افزایش تولیدات کشاورزی و باغی دیم در کنار مصرف بهینه آب را امری اجتناب ناپذیر ساخته است. بخش قابل توجهی از اراضی حاشیه شیرکوه در شهرستان مهریز استان یزد بصورت باغات دیم و آبی و زراعت توسط ساکنین بومی مورد استفاده قرار می گیرد. بسیاری از درختان مثمر منطقه، بویژه بادام بصورت دیم بوده و سالهای پر باران محصول خوبی تولید میکنند. ولی در ماههای گرم و خشک سال دچار تنش خشکی هستند و سالهای کم باران و خشکسالی با مشکل کم آبی روبرو هستند. در تحقیق حاضر تاثیر فیلتر سنگریزهای در بهینه سازی نفوذ و نقش آن در افزایش ذخیره رطوبتی سامانه‌های سطوح آبگیر با استفاده از 72 سامانه سطوح آبگیر و اجرای تیمار فیلتر سنگریزهای بر روی نیمی از سامانه ها، در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی مورد ارزیابی قرار گرفت. فاکتور اندازه‌گیری شده رطوبت خاک در اعماق 20 و 50 سانتی‌متری چاله‌های غرس نهال بوده است. بر اساس نتایج آنالیز آماری داده‌های برداشت شده سال 1390 فیلتر سنگریزهای باعث افزایش معنی دار رطوبت حجمی خاک (05/0p>) چاله‌ها شده است. در حالی‌که افزایش مذکور در داده‌های برداشت شده سال 1391 مقادیر بیش‌تر و معنی دارتری (01/0p>) را نشان داد. هم‌چنین میانگین رطوبت خاک در اعماق 20 و 50 سانتی‌متری سامانه‌های دارای تیمار عایق نایلون و فیلتر سنگریزهای در مقایسه با تیمار شاهد 37 درصد افزایش داشته است.
کلیدواژه‌ها
)