ترویج و توسعه آبخیزداری
سازگاری با تغییرات اقلیمی با رویکرد ارزیابی فرصتها و چالشها در مقیاس حوزه آبخیز
نویسندگان
1 دانشیار، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و
2 استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه،
3 دانشیار پژوهشی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
4 استادیار پژوهشی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی
چکیده
پروژههای آبخیزداری و منابع طبیعی اعم از مدیریتی، سازهای و بیولوژیکی به منظور حفاظت از منابع پایه (آب، خاک و پوشش گیاهی) و تداوم تولید از طریق حفظ حاصلخیزی خاک و پایداری کشاورزی طراحی و اجرا میگردند. تغییرات اقلیمی کنونی و بیم تداوم آن در آینده موجب شده تا نگرانی اساسی در این زمینه بیشتر باشد. هدف از این تحقیق ارزیابی کیفی و فنی پروژه های اجرا شده آبخیزداری در راستای پایداری محیطزیست و بهبود فعالیت‌های کشاورزی و نیز ارزیابی دیدگاه ساکنین محلی در این زمینه بود که در قالب پروژه بینالمللی منارید در حوزه رزین استان کرمانشاه بهعمل آمد. بر پایه نتایج این پژوهش، کپهکاری، باغ دیم، بندهای سنگ ملاتی و گابیونی و کانال سیل مهمترین پروژههای احداثی بودند.کپهکاری تا حدودی موفقیت آمیز بود، اما قرق نشده بود. تقریبا بخش قابل توجه نهالهای غرس شده نیز خشکیده بودند. اقدامات مکانیکی بهویژه کانال (دایک) نیز بهدلیل عدم خطرات سیل، فرسایش و رسوب از تمهیدات لازم برای ساخت برخوردار نبودند و از نظرات ساکنین محلی برای ساخت آن‌ها استفاده نشده بود. در نهایت مواردی چون مدیریت چرا، اصلاح شخم، کشاورزی پایدار و برنامهریزی برای منابع آب و جاذبههای گردشگری و حفظ تنوع زیستی از محورهای مهم و منطبق بر اهداف پروژه منارید است که مورد برنامهریزی جامع با قابلیت اجرایی قرار نگرفته بودند. این موارد مهمترین ضرورتهای آبخیزداری نوین برای سازگاری با تغییرات اقلیمی، کمترین حد برهم زدن نیمرخ خاک و حفظ رطوبت آن، افزایش بهرهوری منابع آب، اصلاح شخم و مدیریت مناسب نهادههای کشاورزی استوار است.
کلیدواژه‌ها
)