ترویج و توسعه آبخیزداری
بررسی تغییرات زمانی-مکانی پارامترهای کمّی و کیفی آب زیرزمینی با استفاده از روش‌های زمین آمار در دشت مشهد
نویسندگان
1 دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه احیاء مناطق خشک و کوهستانی، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران.
2 استاد‌یار، گروه مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد، نویسنده مسئول
چکیده
آب زیرزمینی منبع اصلی تأمین نیازهای کشاورزی، شرب و صنعت به‌ویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک محسوب می‌شود. هدف از این تحقیق بررسی رابطه بین کیفیت آب زیرزمینی با سطح ایستابی در دشت مشهد می‌باشد. در این مطالعـه، اطلاعاتی کیفی 41 چاه آب زیرزمینـی برای ماه‌های تغذیه و تخلیه در سال‌های 1393-1380 موردبررسی قرار گرفت. از نرم افزار GS+ و محیط GIS جهت تعیین و ترسیم نقشه‌های پهنه‌بندی با استفاده از روش‌های مختلف میانیابی استفاده شد. نتایج نشان داد روش کریجینگ معمولی با دارا بودن کمترین میزان RMSe و بیشترین R2 بهترین برآورد را در منطقه داشته است. بررسی کلاس غالب آب زیرزمینی در دشت مشهد به ترتیب، برای مصارف کشاورزی، با نمودار ویلکوکس، 1S-2C و 1S-3C و برای مصارف شرب، با نمودار شولر، «خوب» و «متوسط» طبقه‌بندی شد. نتایج بررسی پارامترهای کیفیت آب نشان داد که به غیر از Mg بقیه پارامترها در طی این سال‌ها تغییرات افزایشی داشته و در بین این پارامترها، هدایت الکتریکی (EC) و مجموع املاح محلول(TDS)، افزایش چشمگیرتری داشته که باعث کاهش کیفیت آب طی این سال‌ها شده است. میانگین همبستگی روند تغییرات مکانی سطح ایستابی و EC، به ترتیب 35/0- و 45/0- می‌باشد که نشان‌دهنده افزایش شوری با کاهش سطح آب آبخوان است. نتایج این تحقیق بیانگر این است که علّت اصلی کاهش کیفیت آب در دشت مشهد، وجود نواحی صنعتی و مسکونی و توسعه اراضی کشاورزی بوده است.
کلیدواژه‌ها
)