نویسندگان

• محمد ایوب محمدی ¹
• عطااله کاویان ²

¹ دانشجوی دکتری مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

² عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری

چکیده

هر ساله مطالعات زیادی در شرایط مختلف طبیعی و کشاورزی و در مقیاس‌های مختلف مکانی و زمانی به‌منظور اندازه گیری نرخ
فرسایش انجام می‌گیرد. نتایج حاصل از این تحقیقات نشان دهنده اختلاف زیاد در مقدار فرسایش به دست آمده و تکنولوژی به‌کار رفته می‌باشد. کرت های فرسایش نیز در ابعاد و انواع مختلف به‌منظور بررسی فرآیندهای هیدرولوژیکی مرتبط با خاک به‌کار می رود. اما
نتایج این مطالعات بسته به مشخصات کرت، سازگاری کرت با خصوصیات اکوسیستم و انطباق آن با هدف محقق، دارای اختلافات
زیاد می‌باشد. تا آنجائی که استفاده از داده‌های به دست آمده از تحقیقات قبلی را با مشکلات و تردیدهای خاصی روبرو می‌کند.
به طور کلی عوامل ایجاد اختلاف در این آزمایشات را می توان در 4 گروه: 1) مقیاس زمانی اندازه‌گیری‌ها 2) مقیاس مکانی 3) آشفتگی طبیعی ناشی از به کارگیری ادوات اندازه گیری و 4) پیچیدگی تعاملات اکوسیستم قرار داد. با این حال نقطه شروع پیچیدگی‌های موجود در فرآیندهای هیدرولوژیکی  و مدل‌سازی آ ن‌ها به مفهوم مقیاس فرآیندها و انداز هگیری‌ها بر می‌گردد. از طرفی کمتر منبع علمی در داخل کشور به بررسی و تعریف این اصطلاحات و چگونگی تغییرات فرآیندها در گذر از یک مقیاس به مقیاس دیگر پرداخته است. بنابراین در این مقاله سعی می‌شود ابتدا به بررسی مفاهیم مقیاس و پیچیدگی های آن اشاره شود، سپس تغییرات فرآیندهای هیدرولوژیکی، مخصوصاً تولید رواناب، فرسایش خاک و رسوبدهی در مقیاس‌های مختلف مکانی و زمانی بررسی گردد. و با توجه به تحقیقات صورت گرفته در نقاط مختلف دنیا منابع کنترل کننده تغییرات بیان شود و در نهایت در مورد چگونگی مدلسازی این مفاهیم و نحو انتقال داده‌ها در بین مقیاس‌ها (بزرگ مقیاس نمایی و ریز مقیاس‌نمایی) چهارچوب جامعی ارائه گردد.

کلیدواژه‌ها

• فرسایش
• فرآیندهای هیدرولوژیکی
• کرت
• مقیاس زمانی
• مقیاس مکانی