ترویج و توسعه آبخیزداری
پایش تغییرات کاربری اراضی و دبی رودخانه به‌منظور مدیریت پایدار در حوزه سد استقلال میناب
نویسندگان
1 دانش آموخته کارشناسی ارشد علوم و مهندسی آبخیز، دانشگاه هرمزگان
2 گروه مهندسی منابع طبیعی- دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی- دانشگاه هرمزگان- بندرعباس- ایران
3 دانشیار گروه مهندسی منابع طبیعی، دانشگاه هرمزگان،
چکیده
برنامه‌ریزی استفاده از زمین و مدیریت پایدار منابع طبیعی مستلزم آگاهی از تغییرات کاربری اراضی و اثرات ثانویه آن بر رژیم هیدرولوژیکی می‌باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی تغییرات کاربری اراضی و دبی رودخانه با استفاده از داده‌های رقومی لندست 8 و IRS در حدفاصل دو ایستگاه هیدرومتری پل آب‌نمای رودان تا برنطین است. ابتدا تصحیح هندسی و اتمسفری تصاویر، در نرم‌افزار ENVI 5.3 انجام و سپس طبقه‌بندی کاربری‌های اراضی برای سالهای 2000 و 2018 صورت گرفت و ماتریس انتقال کاربری اراضی تهیه شد. برای بررسی روند تغییرات دبی 19 ساله (2018-2000) دو ایستگاه پل آب‌نمای رودان تا برنطین از آزمون من-کندال استفاده گردید که نتایج آن در سطح 95 درصد معنیدار بوده است. برای فصول بهار 0/001 و تابستان 0/021، روند منفی معنیدار بود؛ درحالی‌که برای فصول پاییز 0/88، زمستان 0/561 و هم‌چنین سالانه 0/072 روند منفی معنیدار مشاهده نشد. طبق نتایج، تغییر رژیم هیدرولوژیکی و شیب منفی دبی ماهانه، فصلی و سالانه ایستگاه بالادست (آب‌نما- رودان) منجر به تغییر کاربری اراضی پاییندست گردیده که بیش‌ترین تغییر کاربری اراضی مربوط به اراضی ترکیب کشاورزی- باغی و اراضی باغی می‌باشد. اراضی ترکیب کشاورزی- باغی از 123/25 کیلومترمربع به 116/18 کیلومترمربع کاهش‌یافته است؛ درحالی‌که مساحت اراضی باغی از 4/65 کیلومترمربع به 14/72 کیلومترمربع افزایش داشته است. علاوه بر آن تغییر کاربری اراضی منجر به تغییر رژیم هیدرولوژیکی و تندتر شدن شیب منفی دبی ماهانه، فصلی و سالانه ایستگاه پاییندست (برنطین- رودان) نسبت به ایستگاه بالادست (آب‌نما- رودان) شده است.
کلیدواژه‌ها
)