ترویج و توسعه آبخیزداری
کُنش‌پذیری فرسایش آبی از برخی مؤلفه‌های اقلیمی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس
2 استاد گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، نویسنده مسئول،
3 دانشیار، گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس.
چکیده
فرسایش آبی و بادی از مهم‌ترین علل هدررفت خاک است. درک این تعاملات برای برآورد کیفیت خاک و اثرات محیط‌زیستی در مناطق با زمینة رخداد هر دو نوع فرسایش خاک از اهمیت بالایی برخوردار است. عوامل متعددی بر وقوع و فرآیند فرسایش آبی تأثیر دارند. در همین راستا، عوامل اقلیمی از جمله بارندگی و باد به سبب پویایی بیش‌ترین نقش را دارند. بر همین اساس، مهار فرسایش آبی زمانی مؤثر خواهد بود که شناخت کافی در زمینة عوامل مؤثر بر آن در دسترس باشد. در همین راستا، در مقاله حاضر سعی شده است که از زاویه دید متفاوت به این مسئله پرداخته شود و به‌صورت مطالعه مروری اثرات مؤلفه‌های مختلف اقلیمی بر فرسایش آبی از طریق بررسی تحلیلی پیشینه‌های پژوهشی موجود را مورد بحث و بررسی قرار گیرد. نتایج حاصل از مرور منابع نشان داد که از بین عوامل اقلیمی مؤثر بر فرسایش آبی، بیش‌تر به نقش بارندگی بر تولید رواناب و هدررفت خاک پرداخته شده و به نقش سایر مؤلفه‌ها از جمله باد بر تغییرات رفتاری فرسایش آبی توجهی نشده است. در حالی‌که در شرایط حضور باد رفتار قطرات باران در حال ریزش تغییر کرده و بی‌شک بر فرآیند وقوع فرسایش آبی و نیز مؤلفه‌های هیدرولوژیکی تأثیرگذار است. تغییرات در قطر قطرات، سرعت، زاویه برخورد و انرژی جنبشی باران را می‌تواند در تغییر فرسایش آبی و به‌ویژه فرسایش پاشمانی نقش مهمی داشته باشد. با این‌حال شناسایی دقیق عوامل مؤثر و تأثیرگذار می‌تواند تحلیل‌های مفیدی برای مدل‌سازی و نهایتاً مدیریت صحیح فرآیند فرسایش آبی در اختیار متخصصین، مدیران و مسئولین اجرایی قرار دهد.
کلیدواژه‌ها
)