بررسی نقش گونه‌های مرتعی در حفاظت سازندهای مارنی از فرسایش در شهرستان اردکان –استان یزد

نویسندگان

1 استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران و نویسنده مسئول

2 دانشیار پژوهشی، پژهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، ایران

3 دانشیار پژوهشی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، ایران

4 محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

5 کارشناس ارشد مطالعات اداره کل منابع طبیعی و ابخیزداری استان یزد

چکیده

در برخی رخنمون­‌های مارنی، گونه‌­های مرتعی خاصی به‌­طور چشمگیر رشد و نمو یافته و باعث تثبیت و پایداری خاک و کنترل پدیده فرسایش و رسوب­زایی می­‌شود. تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش گونه‌­های مرتعی بر کنترل فرسایش سازندهای مارنی مناطق بیابانی شهرستان اردکان یزد انجام ­گرفت. بدین‌منظور پس از جداسازی پهنه‌های مارنی بر روی نقشه زمین‌شناسی و انجام بازدیدهای صحرایی، محدوده‌های مارنی بر روی نقشه نهایی ­گردید. سپس نقشه درصد­ پوشش و تیپ­‌بندی گونه‌­های ­گیاهی تهیه شد. برای تعیین درصد پوشش ­گیاهی و تهیه فهرست گونه­‌های گیاهی بازدید میدانی صورت­ پذیرفت. برای بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، نمونه‌­برداری از 12 سایت و با تقسیم بندی به چهار گروه همگن، مقایسه آماری با آزمون آنالیز­ واریانس و آزمون­دانکن انجام ­شد. نتایج نشان­ داد که سازندهای مارنی مختلف در مناطق بیابانی اردکان شامل مارن به‌­همراه گچ (ژیپس)، ماسه‌­سنگ و گنگلومرا و آهک است. بیش‌ترین اراضی مارنی، بدون پوشش ­گیاهی و بعضاً دارای برونزد سنگی است. ولی در بخشی از مناطق مارنی به‌ویژه داخل آبراهه‌ها بوته‌­های مرتعی با تراکم کم با نقش مؤثر در کنترل فرسایش و تثبیت ­کف دیده می­‌شوند. سازگارترین گونه از نظر حضور (83 درصد در پلات­‌های دارای پوشش­ گیاهی) روی اراضی مارنی گونه بهوه شور (Salsola tomentosa) است. مقایسه خصوصیات شیمیایی خاک گروه‌­های مارنی منطقه، نشان داد که متغیرهای قلیائیت، درصد­ گچ، شوری، کلسیم و منیزیم و آهک دارای تفاوت معنی‌­داری در سطح احتمال 1 و 5 درصد می­‌باشند. لذا باعث تفاوت در استقرار پوشش ­گیاهی و نوع گونه‌ها مستقر گردیده ­است.

کلیدواژه‌ها