ترویج و توسعه آبخیزداری
بررسی نقش گونه‌های مرتعی در حفاظت سازندهای مارنی از فرسایش در شهرستان اردکان –استان یزد
نویسندگان
1 استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران و نویسنده مسئول
2 دانشیار پژوهشی، پژهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، ایران
3 دانشیار پژوهشی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، ایران
4 محقق مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران
5 کارشناس ارشد مطالعات اداره کل منابع طبیعی و ابخیزداری استان یزد
چکیده
در برخی رخنمون‌های مارنی، گونه‌های مرتعی خاصی به‌طور چشمگیر رشد و نمو یافته و باعث تثبیت و پایداری خاک و کنترل پدیده فرسایش و رسوبزایی می‌شود. تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش گونه‌های مرتعی بر کنترل فرسایش سازندهای مارنی مناطق بیابانی شهرستان اردکان یزد انجام گرفت. بدین‌منظور پس از جداسازی پهنه‌های مارنی بر روی نقشه زمین‌شناسی و انجام بازدیدهای صحرایی، محدوده‌های مارنی بر روی نقشه نهایی گردید. سپس نقشه درصد پوشش و تیپ‌بندی گونه‌های گیاهی تهیه شد. برای تعیین درصد پوشش گیاهی و تهیه فهرست گونه‌های گیاهی بازدید میدانی صورت پذیرفت. برای بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، نمونه‌برداری از 12 سایت و با تقسیم بندی به چهار گروه همگن، مقایسه آماری با آزمون آنالیز واریانس و آزموندانکن انجام شد. نتایج نشان داد که سازندهای مارنی مختلف در مناطق بیابانی اردکان شامل مارن به‌همراه گچ (ژیپس)، ماسه‌سنگ و گنگلومرا و آهک است. بیش‌ترین اراضی مارنی، بدون پوشش گیاهی و بعضاً دارای برونزد سنگی است. ولی در بخشی از مناطق مارنی به‌ویژه داخل آبراهه‌ها بوته‌های مرتعی با تراکم کم با نقش مؤثر در کنترل فرسایش و تثبیت کف دیده می‌شوند. سازگارترین گونه از نظر حضور (83 درصد در پلات‌های دارای پوشش گیاهی) روی اراضی مارنی گونه بهوه شور (Salsola tomentosa) است. مقایسه خصوصیات شیمیایی خاک گروه‌های مارنی منطقه، نشان داد که متغیرهای قلیائیت، درصد گچ، شوری، کلسیم و منیزیم و آهک دارای تفاوت معنی‌داری در سطح احتمال 1 و 5 درصد می‌باشند. لذا باعث تفاوت در استقرار پوشش گیاهی و نوع گونه‌ها مستقر گردیده است.
کلیدواژه‌ها
)