ترویج و توسعه آبخیزداری
مروری بر روش‌های کنترل جریان غلیظ ورودی به مخازن سدها در شرایط مختلف هیدرولیکی
نویسندگان
1 استادیار گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه بیرجند،
2 استادیار گروه کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران، و نویسنده مسئول
3 مربی گروه کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
چکیده
شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک و عدم هماهنگی زمانی بین آبدهی حوضه‌ها و مصارف، باعث شده تا مدیران آب به کمک فن سدسازی سعی در کنترل و نگهداری از منابع آب سطحی داشته باشند تا از این طریق بتوانند نیازهای آبی مختلف را با مدیریت و برنامه‌ریزی تأمین نمایند. اما رسوب‌گذاری در مخازن باعث کوتاه شدن عمر مفید سدها میشود. جریان‌های غلیظ از عوامل اصلی انتقال رسوب به مخازن محسوب می‌شوند که تا بهحال عملکرد سدهایی مانند میناب، سفیدرود و... را مختل کرده است. جریان غلیظ علاوه بر کاهش حجم مخزن سد، با ورود ذرات رسوب باعث افزایش سرعت ساییدگی توربین، کاهش بازده آن و افزایش هزینه‌های نگهداری میشود. در حال حاضرسرعت تلفات حجم مخازن در اثر رسوب‌گذاری در مخازن بیش‌تر از سرعت ساخت مخازن جدید می‌باشد. از اینرو افزایش عمر مفید سد و حفظ حجم ذخیره آن برای تداوم کنترل و بهره‌برداری از آب، در مهندسی منابع آب موضوعی مهم تلقی می‌گردد. شناخت خصوصیات جریان غلیظ در یک سـد مـی‌توانـد کمـک شـایانی جهـت مـدیریت و خروج این جریانها از مخزن سد باشد. در این مقاله به‌بررسی جامعی از مطالعات انجام شده بر روی انواع روش‌های کنترل جریان غلیظ، کاربرد توأم روش‌ها در شرایط آزمایشگاهی، محدودیت‌های اجرایی آن‌ها پرداخته شده و پیشنهاداتی جهت انتخاب روش مناسب برای کنترل جریان غلیظ ارائه گردیده است.
کلیدواژه‌ها
)