معیارها و شاخص‌های پیشنهادی ارزیابی پایداری پروژه‌های تغذیه مصنوعی در چارچوب DPSIR (مطالعه موردی: پروژه تغذیه مصنوعی کال – جنوب استان فارس)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری آبخیزداری، دانشگاه هرمزگان

2 دانشیار، گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه هرمزگان، نویسنده مسئول،

3 استادیار، گروه مرتع و آبخیزداری دانشگاه هرمزگان

چکیده

پروژه‌­های تغذیه مصنوعی (آبخوان­داری)، به­طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر روی ابعاد زیست­ محیطی، اقتصادی و اجتماعی منطقه‌ی خود اثرگذار می‌­باشند. این اثرگذاری می­تواند در جهت پایداری و یا عدم پایداری ابعاد سه‌گانه توسعه باشد. از این رو لازم است این پروژه­ها مورد ارزیابی پایداری قرار گیرند. ارزیابی پایداری توسعه پروژه­های تغدیه مصنوعی در گام نخست نیازمند تعیین و تعریف چارچوب ارزیابی می­باشد. یکی از چارچوب­‌های کارآمد و مؤثر در ارزیابی پایداری زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی، چارچوب DPSIR است. روش به کار گرفته شده در این پژوهش، روش پرسشنامه‌­ای – تحلیلی می‌­باشد. بدین منظور ، معیارها و شاخص­‌های ارزیابی در قالب چارچوب DPSIR و لحاظ نمودن مسایل زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی منطقه و هم‌چنین با نگاه ویژه به پروژه تغذیه مصنوعی اجرا شده در منطقه کال در جنوب استان فارس تعیین و تعریف گردند. این پژوهش بر پایه‌­ی روش دلفی از 16 تن از خبرگان پرسش‌گری صورت گرفته است. براساس نتایج این تحقیق، تعداد 10 معیار در سه بعد زیست محیطی، اجتماعی و اقتصادی تعریف و وزن هر یک با روش دلفی کلاسیک تعیین گردیده است. هم­چنین، تعداد 100 شاخص برای ابعاد سه‌­گانه توسعه تعیین گردید. برای بعد زیست­‌محیطی با چهار معیار تعداد 45 شاخص ، برای بعد اجتماعی با سه معیار تعداد 27 شاخص و برای بعد اقتصادی با سه معیار نیز تعداد 28 شاخص تعیین و ارائه شده است. با توجه به معیارها و شاخص‌­های تعیین شده می‌­توان به ارزیابی پایداری توسعه در خصوص پروژه تغذیه مصنوعی پرداخت.

کلیدواژه‌ها