نویسندگان

• رضا چمنی ¹
• حمیدرضا مرادی رکابدار کلائی ²
• سمیّه زارع ¹
• محمّد طاوسی ¹

¹ دانشجویان دکتری، علوم و مهندسی آبخیز، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس تهران

² استاد گروه آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی نور، دانشگاه تربیت مدرس تهران

چکیده

فرآیندهای زمین­ساختی فعّال در حوزه‌های آبخیز باعث تشکیل پدیده‌های مختلف از قبیل مخروط ‌افکنه­ها، تراس­ها و گسل­ها می‌گردد و مسبب بروز تغییرات مختلف در ریخت­‌سنجی حوضه‌ها می‌باشد. پژوهش حاضر با هدف شناخت ویژگی­های مورفولوژیک حوزه آبخیز شارقنج بیرجند صورت گرفته است. برای انجام این پژوهش از مدل رقومی ارتفاع 30 متر، نقشه زمین­‌شناسی(1:25000)، نقشه توپوگرافی(1:25000)، نرم افزار GIS10.8،EXCEL ، بازدیدهای میدانی، شاخص‌های رتبه­بندی هورتن، ضریب شکل حوضه، نسبت شکل، ضریب فشردگی، شاخص تراکم سطحی آبراهه، انشعاب­‌پذیری، انتگرال هیپسومتری، نسبت ناهمواری، ضریب ناهمواری، شیب زمین، برجستگی نسبی، درجه میان­بری مئاندری و گرادیان طولی رودخانه استفاده شد. نتایج نشان داد بر اساس رتبه‌بندی هورتن بالاترین رتبه آبراهه حوضه شش می‌باشد. هم‌چنین ضریب شکل، نسبت شکل و ضریب فشردگی حوضه به ترتیب 2/0، 4/2 و 02/2 محاسبه گردید. شاخص­‌های انتگرال هیپسومتری، نسبت و ضریب ناهمواری، شیب زمین به درجه و برجستگی نسبی نیز به ترتیب 5/0، 62/0، 609، 25 و 428 به دست آمد. براین اساس حوضه به لحاظ شکل، کشیده و از پستی و بلندی­‌های جوان برخوردار است. به لحاظ فعالیت­‌های نئو در منطقه، شاخص LAT ، 25/4 برآورد گردید و حوضه در گروه چهار این تقسیم بندی واقع شده و از شدت فعالیت نئوتکتونیکی کمی برخوردار است.

کلیدواژه‌ها

• تکتونیک
• پیکربندی
• شاخص‌های رتبه‌بندی هورتن
• خراسان‌جنوبی