نویسنده

• جلال برخورداری

عضو هیات علمی بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی یزد، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، یزد ، ایران

چکیده

منابع آب یکی از عوامل  بسیار مهم و حیاتی که در توسعه مناطق و  زندگی روزمره انسانها می باشد. لذا بدون استفاده بهینه از این منبع گران بهاء رشد و شکوفایی امکانپذیر نمی باشد. منطقه مورد مطالعه ( دشت سعادت آباد)در استان هرمزگان و140 کیلو متری شمال بندر عباس واقع است. در این منطقه تعداد 122 حلقه چاه کشاورزی و دو رشته قنات متروکه موجود است. به علت برداشت زیاد آب از چاهها سطح سفره آب زیر زمینی سالانه شدیدا در حال کاهش (سالانه حدود 6/. متر) است. به طوریکه مشکل کمبود آب به صورت یک مشکل حاد قابل احساس است . تعدادی از کشاورزان فعال منطقه با مشارکت و اعتبارات بانکی طرحی را برای احیاء و بازسازی یکی از قنات ها آغاز نموده اند .در این طرح که یک ابتکار جدید در نوع خود می باشد با احداث سد و تاسیسات  انحراف سیل حدود 200 لیتر بر ثانیه از جریان های پایه و سیلابی رودخانه را به داخل کانال های زیر زمینی قناتهای متروکه پر عابدین هدایت نموده اند. سپس با لایروبی مناسب قنات از آن بر ای آبیاری 800 هکتار از زمین های نا کشت منطقه انتقال داده شده است. به منظورارزیابی اقتصادی طرح مقایسه ای بین هزینه استحصال آب در طرح احیاء قنات متروکه و چاه های نیمه عمیق که روش مرسوم تامین آب در منطقه میباشد انجام شده است. نتایج نشان داد که با هر سه سطح بهره 10% ، 15% و 20%  قیمت هر متر مکعب آب استحصال شده توسط قنات کمتر از  قیمت آب چاه های کشاورزی می باشد. لذا اجرای چنین طرحهای عمرانی علاوه بر توجیه اقتصادی لازم می تواند در کاهش خسارت سیلاب،  بهره برداری مناسب از هرزآبها، احیاء زمین های بایر و افزایش تولید و درآمد بخش کشاورزی موثر باشد.

کلیدواژه‌ها

• موتور پمپ گازوئیلی
• موتور پمپ برقی
• قنات متروکه
• بند انحرافی