نویسندگان

• حجت‌اله صمدی ارقینی ¹
• آیدینگ کرنژادی ²
• سعیده جلالی ³

¹ دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان،و نویسنده مسئول،

² دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

³ کارشناسی ارشد فارغ التحصیل در ژئومورفولوژی، تهران، دانشگاه شهید بهشتی.

چکیده

فرسایش خاک از جمله نگرانی‌های عمده زیست‌محیطی قرن حاضر است. با شناسایی منابع اصلی رسوب می­توان راهکاری عملی برای جلوگیری از هدررفت خاک ارائه نمود. در این تحقیق برای کاهش خسارت سیل به تأسیسات و اراضی کشاورزی پایین‌­دست حوزه آبخیز زیارت، ارتباط بین رسوبات آبراهه‌­ها با منابع تولید رسوب بالادست با استفاده از روش اندیس فرسایش مورد بررسی قرار گرفت. هدف از این مطالعه، تعیین جنس اجزاء تشکیل‌دهنده رسوبات و نسبت ­دادن ذرات رسوبی به واحدهای سنگ­‌شناسی حوضه و در نتیجه تعیین سهم هر یک از واحدهای سنگ‌­شناسی در رسوب‌زایی حوزه آبخیز می‌باشد. برای این منظور ابتدا از رسوبات نمونه‌برداری صورت گرفت و بعد از دانه‌بندی نمونه‌­ها، بررسی‌­های کانی‌­شناسی با استفاده از بینوکالر صورت گرفت. با تعیین جنس و تعداد کانی‌ها و خرده‌سنگ‌ها در هر نمونه، آن‌ را به سنگ و سازند تولیدکننده هرکانی و خرده­سنگ نسبت داده و اندیس فرسایش هر سازند در تولید رسوب مشخص شد و نقشه حساسیت به فرسایش واحدهای سنگ‌­شناسی تهیه گردید. مطابق نتایج به دست آمده 23/23 درصد حوضه دارای فرسایش خیلی شدید، 05/24 درصد حوضه دارای فرسایش شدید، 07/9 درصد فرسایش ضعیف و 65/43 درصد حوضه دارای فرسایش خیلی ضعیف می‌­باشند.  

کلیدواژه‌ها

• دانه‌بندی
• رسوب
• سنگ‌شناسی
• فرسایش‌پذیری سازند