ترویج و توسعه آبخیزداری
تحلیل روند تغییرات بارش و تعیین وضعیت خشکسالی و ترسالی حوضه آبریز کن در سالهای اخیر
نویسندگان
1 دانشجوی دکترای مهندسی محیط زیست، منابع آب، دانشگاه تهران ، نویسنده مسئول:
2 استادیار دانشگاه تهران. نشانی: آدرس: تهران، خیابان انقلاب، خیابان قدس، نبش کوچه آذین، دانشکده محیط زیست.
3 استادیار دانشگاه تهران ؛ نشانی: تهران، خیابان انقلاب،خیابان قدس، نبش کوچه آذین، دانشکده محیط زیست.
چکیده
بارش از جمله مهمترین شاخص های اصلی در مطالعات اقلیمی بوده و تحولات اقلیمی عمدتاً ناشی از افت، نوسان، یا تغییر این عنصر است. بنابراین در اکثر تحقیقات اقلیمی و به ویژه در تعیین دوره های خشک و تر، عامل بارش مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد. ناهنجاری های اقلیمی از جمله عوامل وقوع رخدادهای حدی چون سیل، خشکسالی، و بیابان‌زایی می‌باشد که کشور ما نیز از این پدیده تأثیر پذیر بوده است. درصد آنومالی (ناهنجاری) بارش (PAP)، معیار مهمی‌در ارزیابی خشکسالی و ترسالی به شمار می‌رود. در مطالعه حاضر، با استفاده از آمار دریافتی از ایستگاه هواشناسی چیتگر و پس از بررسی کیفیت و همگنی داده ها، از روش رگرسیون خطی و آزمون گرافیکی من-کندال برای تعیین روند و نقاط تغییر در بارش حوضه آبریز کن در استان تهران طی دو دهه اخیر (1374-1393) استفاده شد. سپس میانگین متحرک 5 ساله و همچنین ناهنجاری های مجموع بارش و دمای متوسط سالانه برآورد گردید و بر این اساس، سالهای خشک و تر طی دو دهه گذشته در حوضه آبریز کن تشخیص داده شد. نتایج نشان می‌دهد که بارش سالانه حوضه آبریز کن طی سالهای دوره دوره مورد بررسی، در مجموع با روند منفی مواجه بوده، هر چند این روند (در سطح احتمال 5 درصد) معنی دار نبوده است. همچنین بررسی ها نشان دهنده این است که طی دهه 1370 این حوضه با خشکسالی خفیف و متوسط مواجه بوده، اما پس از آن، روند خشکی و ترسالی یکنواخت نبوده و از سالی به سال دیگر متغیر است. در هیچ یک از سالهای مورد بررسی خشکسالی شدید و حاد وجود نداشته، اما در مجموع تعداد سالهای خشک بیشتر از سالهای تر بوده است.
کلیدواژه‌ها
)