ترویج و توسعه آبخیزداری
بررسی توسعه فرسایش آبکندی در حوزه آبخیز ارو و ارائه راهکارهای مقابله با آن
نویسندگان
1 عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
2 دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران و نویسنده مسئول،
چکیده
فرسایش آبکندی به عنوان یکی از اشکال فرسایش خاک به وسیلة آب، از فرایندهای مهم تخریب سرزمین در ایران به شمار میآید که تحت شرایط خاص محیطی به وقوع میپیوندد. این نوع فرسایش با توجه به ابعاد نسبتاً وسیع، توسعه سریع و تولید رسوب، سبب تخریب گسترده اراضی میگردد. به‌طور کلی عوامل ایجاد آبکندها به دو دسته طبیعی و انسانی تقسیم می‌شود. در بخش طبیعی میتوان به حساسیت مواد مادری به فرسایش، فرسایش‌پذیری بالای خاک، وضعیت هیدرولوژی، حجم و سرعت رواناب سطحی حوضه، وقوع سیل و فعالیت جوندگان، همچنین در بخش انسانی به نحوه استفاده از اراضی، آبیاری غیر اصولی اراضی، تخریب پوشش گیاهی حوضه اشاره نمود. جهت کنترل این پدیده پس از لزوم شناخت مکانیسم تشکیل و عوامل مؤثر بر آن، ارائه راهکارهایی برای مقابله با این معضل از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. لذا جهت شناخت ابعاد مختلف مقابله با این پدیده در حوضه ارو واقع در شهرستان فیروزکوه مطالعات اجمالی انجام و پس از تعیین تیپ‌های فرسایشی موجود و تولید رسوب آن‌ها، پارامترهای لیتولوژی، شیب، عمق خاک و پوشش زمین به عنوان برخی عوامل مهم موثر بر انواع فرسایش بخصوص آبکندها مورد بررسی قرار گرفتند. به‌طور کلی عوامل ایجاد آبکندها در این منطقه متاثر از شرایط زمین‌شناختی، تکتونیکی، اقلیمی، ادافیکی، توپوگرافی و مهمتر از همه فعالیت‌های بشری است. این آبکندها بر اثر عوامل طبیعی ایجاد و با دخالت انسانی توسعه و گسترش یافته‌اند. لذا مدیرت لازم برای مهار آن‌ها باید با در نظر گرفتن همه عوامل به راهکار اجرایی تبدیل شود چرا که سابقه عملیات تک بعدی نشان داده که موفقیتی به‌دنبال آن نخواهد بود.
کلیدواژه‌ها
)