چکیده
تبخیر و تعرق یکی از مهم‌ترین اجزاء چرخه هیدرولوژیکی برای برنامه‌ریزی سامانه‌‌های آبیاری و مدل‌های هیدرولوژیکی بیلان آب است. در این مطالعه تبخیر و تعرق با استفاده از روش فائو پنمن- مانتیث (FAO Penman-Monteith) برای ایستگاه‌های هواشناسی سینوپتیک شهرستان‌های رشت و اصفهان واقع در بخش‌های مرکزی و شمالی ایران در دوره آماری 1390-1349 و برخی از مهم‌ترین متغیرهای هواشناسی مؤثر بر آن در دو مقیاس فصلی و سالانه محاسبه شد. افزون بر این، روند تغییرات آن‌ها تجزیه و تحلیل و مورد مقایسه قرار گرفت. برای این کار از آزمون ناپارامتری من‌کندال و آزمون پارامتری تحلیل رگرسیون استفاده شد. نتایج نشان دادکه در مقیاس سالانه تغییرات تبخیرتعرق در شهرستان رشت روند معنی‌دار افزایشی و در شهرستان اصفهان روند معنی‌دار کاهشی (در سطح معنی‌داری 5 درصد) داشته‌اند. در این ایستگاه‌ها روند تغییرات دما افزایشی و حداقل رطوبت نسبی کاهشی و البته شدیدتر از سایر متغیرها بود. در مقیاس فصلی ترکیبی از روندهای مثبت و منفی در ایستگاه‌های مورد بررسی مشاهده شد. در اصفهان روند تغییرات تبخیر و تعرق به‌جز در فصل زمستان در سایر فصول سال منفی (در سطح معنی‌داری 5 درصد) بود. در رشت روند تغییرات تبخیر و تعرق به‌جز در فصل بهار در سایر فصول سال مثبت (در سطح معنی‌داری 5 درصد) بوده است. در بین متغیرهای مورد بررسی، تعداد ساعات آفتابی در دو مقیاس فصلی و سالانه روندی افزایشی (در سطح معنی‌داری 5 درصد) داشته است. حداقل و حداکثر درجه حرارت هوا در مقیاس سالانه در هر دو ایستگاه روند صعودی (در سطح معنی‌داری یک درصد) داشته است. مقایسه نتایج حاصل از بررسی روند تغییرات تبخیر و تعرق پتانسیل و دما توسط هر دو آزمون بیان‌گر وجود پدیده تناقض در روند پارامتر تبخیر در اصفهان بوده است.
کلیدواژه‌ها
)