ترویج و توسعه آبخیزداری
ارزیابی کمی و کیفی اثر عملیات آبخیزداری برکاهش میزان فرسایش و رسوب دهی(مطالعه موردی:حوزه آبخیز سدبرنجستانک شهر قائم شهر)
نویسندگان
1 دانش آموخته کارشناسی ارشد ژئومورفولوژی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
2 استادیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
3 دانشیار دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
4 دانشیار گروه مهندسی آبخیزداری،دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.
5 دانشجوی دکتری گروه مهندسی آبخیزداری،دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، نویسنده مسول
چکیده
عملیات اجرایی آبخیزداری اقداماتی هستند که به منظوربهره برداری بهینه از منابع حوزه آبخیز و یا حفاظت و اصلاح منابع طبیعی اجرا می شوند.چنانچه عملکرد این طرح ها به طور مناسب و از جنبه های مختلف فنی و مهندسی مورد ارزیابی قرار گیرد، نتایج حاصله می تواند منجر به یافتن نقاط ضعف و قوت عملیات پیشنهادی و ارائه راهکارهای مناسب در جهت بهبود وضعیت آنها شود.در این تحقیق اقدامات آبخیزداری شامل احداث بند های گابیونی، و پایه بتونی در حوزه آبخیز بالادست سد برنجستانک (استان مازندران) مورد ارزیابی قرار گرفت. به منظور بررسی تاثیر سازه های احداثی بر میزان نگهداشت و کنترل رسوب و به دلیل عدم وجود آمار مشاهداتی هیدرومتری و رسوب سنجی در روش کمی، از روش تجربی EPM استفاده شده است. مقایسه 4 پارامتر موجود در روش EPM و نیز ضریب شدت فرسایش و میزان فرسایش و رسوب حوزه، در دو دوره قبل و بعد از طرح ، نشان دهنده کاهش رسوب بعد از اجرای عملیات بوده است. نتایج بدست آمده نشان داد که سازه های اصلاحی می تواند به میزان 8/1 درصد باعث کنترل رسوبات وارده به مخزن سد برنجستانک گردد.پس از ارزیابی کیفی طرح آبخیزداری اجرا شده، امتیاز نهایی ارزیابی طرح معادل 5/79 بوده که حاکی از عملکرد خوب طرح می باشد.بطور کلی ، نتایج نشان می دهد که رعایت مسائل فنی در احداث سازه های اصلاحی در منطقه باعث کاهش میزان شیب طبیعی آبراهه ها و تبدیل آن به شیب حد ، تله اندازی رسوبات و همچنین کاهش سرعت رواناب و درنتیجه کاهش فرسایش گردیده است.
کلیدواژه‌ها
)