نویسندگان

• سید حمیدرضا صادقی ¹
• علی‌اکبر داودی‌راد ²
• امیر سعدالدین ³

¹ استاد گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس

² دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس و عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع‌طبیعی استان مرکزی

³ دانشیار، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

گسترش تخریب اراضی یکی از معضلات کنونی جوامع بشری است. به‌نحوی‌که اراضی تخریب یافته 23 درصد از خشکی‌‌های کره زمین را شامل شده و سالانه 5 تا 10 میلیون هکتار به وسعت آن اضافه می‌شود. حال آن­که با توجه به روند رو‌به‌رشد جمعیت و تأمین نیاز‌­‌های آن و هم­‌‌چنین توسعه اقتصادی، بهره‌‌برداری غیر‌علمی و غیر‌منطقی از منابع اجتناب‌نا‌‌پذیر است. از سوی دیگر برنامه‌­های مدیریتی ناپایدار بر شدت تخریب می­‌افزاید. لذا اتخاذ شیوه­‌های مدیریتی مناسب به‌منظور کاهش تخریب و حفظ منابع آب، خاک و پوشش گیاهی، بهبود شرایط بهره‌برداری و توسعه اقتصادی ضروری است. در همین راستا مدیریت سازگار به‌­عنوان یک رویکرد نظام‌مند از طریق کاهش ابهامات و عدم‌ قطعیت­‌ها و هم­گرایی بیش­تر بین دست‌اندر­کاران و بهره­برداران از منابع، امکان مدیریت بهینه منابع‌طبیعی و کاهش تخریب را فراهم می‌سازد. هم­چنین استراتژی بیلان صفر در تخریب زمین (ZNLD) نیز رویکرد جدیدی است که ضمن حفظ شرایط توسعه، بر مدیریت پایدار زمین، ممانعت از تخریب اراضی در آینده، احیاء اراضی تخریب شده، توجه بیش­تر به نقش و نیاز­های بهره‌­برداران و در نهایت تلاش در بهبود خدمات زیست‌بوم تأکید داشته و مانع افزایش تخریب زمین می­‌شود.

کلیدواژه‌ها

• تخریب خاک
• توسعه اقتصادی
• توسعه پایدار
• رویکرد برد- برد
• مدیریت پایدار
• مدیریت جامع آبخیز