نهادها و الزامات تشکیلاتی مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان و نویسنده مسئول

2 دانشیار گروه آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان.

چکیده

هدف نهایی آبخیزداری، مدیریت و بهره­برداری اصولی و بهینه از منابع محیطی در مقیاس آبخیزها در راستای اهداف توسعه پایدار است. اصطلاح راهبرد مدیریت جامع آبخیز به‌طور گسترده در دهه­‌های اخیر طرفداران زیادی در ادبیات علمی مدیریت آبخیز پیدا کرده است. مدیریت منابع آبخیز با یک رویکرد جامع، از طریق توجه به زیر سامانه­‌های آبخیز و نحوه ارتباط بین آن­‌ها و هم‌­چنین توجه به فرآیندها و چرخه­‌های فعال در سامانه آبخیز میسر می­شود. هدف از انجام این تحقیق بررسی نهادها و الزامات تشکیلاتی مدیریت جامع حوزه‌­های آبخیز از طریق انجام مطالعات تطبیقی و بررسی تجربیات جهانی می‌­باشد. با توجه به بررسی‌های انجام شده، کشورهایی مانند کانادا (ایالت‌های اونتاریو و کبک)، انگلیس، تایلند، اندونزی، آلمان، سریلانکا و استرالیا دارای وزارت محیط‌زیست و منابع طبیعی مجزا از وزارت کشاورزی می­باشند و در کشورهایی مانند فرانسه و ایران محیط‌زیست و منابع طبیعی زیر مجموعه­ای از وزارت‌خانه­های دیگر می­باشد. در ایالات‌متحده سازمان حفاظت محیط‌زیست مستقل از دولت فدرال می­باشد. کشورهایی که دارای وزارت مستقل منابع طبیعی و محیط‌زیست هستند تمرکز بیش­تری بر مسائل حوزه آبخیز و مدیریت آن دارند. در کشور ایران سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری زیر مجموعه وزارت جهاد کشاورزی می­باشد که تمرکز اصلی آن افزایش تولیدات کشاورزی است. در حالی‌که مدیریت منابع طبیعی و آبخیزداری نیازمند یک ساختار تشکیلاتی تخصصی، مستقل و نسبتاً قوی است که بیش­تر تمرکز آن بر مدیریت حفاظت باشد. با توجه به تضاد در هدف اصلی وزارت جهاد کشاورزی به‌عنوان تشکیلات بالاسری و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به‌عنوان تشکیلات زیرمجموعه، استقلال تشکیلات منابع طبیعی و آبخیزداری کشور از بدنه وزارت جهاد کشاورزی نیاز به مطالعه و بررسی عمقی دارد که در آن نظرات صاحب‌نظران و متخصصان برجسته کشوری اخذ و جمع‌بندی شود.

کلیدواژه‌ها