ترویج و توسعه آبخیزداری
ارائه الگوی مدیریت جامع مبتنی بر شاخص‌های خدمات بوم‌سازگان در حوزه آبخیز زاینده‌رود
نویسندگان
1 پژوهشگر پسادکتری دانشگاه یزد
2 استاد دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد
چکیده
حوزه آبخیز از بوم‌سازگان‌های مختلف تشکیل و به‌عنوان واحد انجام مطالعات مدیریت جامع در نظر گرفته می‌شود. مدیریت جامع با شناسایی فرآیندهای مخرب در جهت بهبود خدمات بوم‌سازگان عمل می‌کند. با توجه به فشار مضاعف بر بوم‌سازگان‌های مختلف و تخریب آن‌ها، کارشناسان و محققان در تلاش هستند به‌منظور حفظ بوم‌سازگان‌ها، یک الگوی مدیریتی جامع برای سلامت آبخیز‌ها ارائه دهند. از طرفی، بعضی از فشارهای وارد بر بوم‌سازگان‌ها در وضعیت کنونی قابل مشاهده است. اما تعدادی از فشارها هستند که به تازگی پدیدار می‌شوند و اثرات آن‌ها در وضعیت منابع طبیعی ممکن است مدت‌ها طول بکشد تا نمود پیدا کند. بنابراین شناسایی این فشارها و پیشران‌‌ها و اثرات آن‌ها برای ارائه راهکارهای عملیاتی بهینه ضروری است. در همین راستا، به‌منظور کاهش فشار و بهبود شرایط حوزه آبخیز زاینده‌رود طرح‌ها و مطالعات مختلفی صورت گرفته است. حوزه آبخیز زاینده‌رود در منطقه مرکزی ایران از مناطقی است که دارای مسئله ناپایداری منابع آب است. در واقع، تنش آبی و خسارات محیط‌زیستی جبران‌ناپذیری که به حوزه آبخیز زاینده‌رود و کشور وارد شده است، سلامت حوزه آبخیز را به خطر و انجام پژوهش حاضر را توجیه می‌کند. لذا، پژوهش حاضر با تبیین نقشه راه کلی، به دنبال بهبود وضعیت سلامت حوزه آبخیز زاینده‌رود و رسیدن به یک تصمیم مدیریتی مناسب است. در واقع، این الگو می‌تواند به‌عنوان هسته اصلی و الگوی بنیادی در مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز به کار گرفته شود. اهداف و راهکارهای پیشنهادی، مسیر مدیریت درست در حوزه آبخیز زاینده‌رود را تعیین می‌کند. هم‌چنین، ذی‌نفعان می‌توانند با توجه به ترجیحات و شرایط موجود، اقدامات و فعالیت‌هایی را به‌صورت مشارکتی برنامه‌ریزی و اجرا نمایند.
کلیدواژه‌ها
)