ترویج و توسعه آبخیزداری
مطالعه روش‌های پهنه‌بندی و عوامل مؤثر بر خطر وقوع زمین‌لغزش در حوزه آبخیز طالقان طی دو دهه اخیر
نویسندگان
1 استاد گروه جنگلداری و اقتصاد جنگل، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران.
2 گروه آموزشی جنگلداری و اقتصاد جنگل دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
چکیده
زمین‌لغزش یکی از مهمترین عوامل تخریب حوزه آبخیز می‌باشد. فراوانی وقوع زمین‌لغزش‌ها در دامنه‌های شیبدار و مرطوب متشکل از سازندهای حساس بیش‌تر است. حوزه آبخیز طالقان باوجود مساحت قابل‌توجهی از مارن‌های میوسن و رطوبت طبیعی بالای حاصل از تراکم زیاد شبکه زهکشی و احداث سد طالقان از مستعدترین نواحی لغزشی در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه البرز به شمار میرود. بررسی سوابق مطالعات مربوط به حوزه آبخیز طالقان نشان می‌دهد، مطالعات قدیمی‌تر با ابزارهای ساده و کیفی و بر اساس تجربیات کارشناسان صورت گرفته است، درحالی‌که امروزه این شیوه‌ها جای خود را به مطالعات کمّی آماری و روش‌های مبتنی بر تعلیم ماشین داده است که بررسی روند تکاملی ابزارهای پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در طالقان نیز گویای این مهم است. در این مطالعه مروری بر کاربرد روش‌های پهنه‌بندی و عوامل مؤثر بر وقوع زمین‌لغزش طی حدود دو دهه گذشته شده است و پس از بررسی تعدادی مقاله تحقیقی مجزا، سیر تکاملی ابزارهای پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش در حوزه آبخیز طالقان موردبررسی قرارگرفته است. نتایج بررسی‌ها نشان داد، مدلهای آماری قابلیت بهتر و کاربرد بیش‌تری نسبت به مدلهای ابتکاری و روش‌های کیفی و نیمه کمّی داشته‌اند و این نکته قابل‌توجه است که سرعت استفاده از روش‌های مبتنی بر تعلیم ماشین و منطق فازی بیش‌تر بوده و این نتیجه به‌وضوح در مطالعات انجام‌شده در این حوضه به‌ویژه طی پنج سال اخیر دیده می‌شود.
کلیدواژه‌ها
)