نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• رقیه جهدی

University of Mohaghegh Ardabili, Ardabil 56199-11367, Iran

چکیده

تشخیص تغییرات مکانی-زمانی کاربری اراضی و به­ویژه پویایی بوم­سازگان­ها برای ارزیابی اثربخشی راهبردهای مدیریت بوم‌سازگان­ها، توسعه سیستم‌های پایش مبتنی بر ابزارهای کمی و کیفی برای حفاظت، ارزش‌گذاری و احیای آن‌ها و درنهایت تعاملات اجتماعی، محیط­زیستی و سیاسی یک منطقه ضروری است. در این تحقیق به­منظور شناسایی تغییرات از تصاویر Landsat-7 ETM⁺ و Landsat-8 OLI/TIRS L1TP به ترتیب برای سال‌های 1382 (مرداد) و 1402 (تیر) تحت طبقه‌بندی نظارت­شده با استفاده از الگوریتم طبقه‌بندی ماشین بردار پشتیبان (SVM) استفاده شد. پنج طبقه کاربری اصلی شامل کشاورزی، جنگل، مرتع، مناطق انسان­ساز و آبی استخراج شد. نتایج ارزیابی صحت برای تصاویر طبقه‌بندی‌شده، دقت کلی بیش از 92 درصد و ضریب کاپا بیش از 89/0 را برای هر دو سال نشان داد. در دوره موردمطالعه، مناطق کشاورزی و انسان­ساز افزایش یافت، درحالی‌که جنگل، مرتع و مناطق آبی کاهش یافت. بیشترین میزان تغییر (3/62 هکتار در سال) در مراتع مشاهده شد. نتایج حاصل از نقشه‌های تغییر پوشش جنگلی پس از طبقه‌بندی، کاهش قابل‌توجه 8/5 درصدی پوشش جنگلی را طی دوره زمانی 20 ساله نشان می‌دهد. دلیل اصلی این تغییر، جایگزینی مشاهده‌شده پوشش جنگلی بومی با مراتع (16/9 درصد)، مناطق انسان­ساز (4/3 درصد) و مناطق کشاورزی (0/8 درصد) است. بیشتر این تغییرات کاربری اراضی برنامه‌­ریزی نشده و عمدتاً درنتیجه فعالیت­‌های انسانی و با طیف وسیعی از آثار منفی بر بوم­سازگان­‌های طبیعی است. ازاین‌رو، سیاست‌های مؤثر و مدیریت کاربری اراضی برای حفاظت از مزایای محیط­زیستی و زیبایی‌شناختی بوم­سازگان‌­ها، و نیز برای مدیریت مخاطرات طبیعی ناشی از این تغییرات موردنیاز است. جدای از ارزیابی تغییرات کاربری اراضی، این تحقیق بینشی از پویایی پوشش جنگل، همراه با علل و پیامدها ارائه می­دهد و از این طریق نقاط داغ تخریب جنگل را نشان می­دهد. پایش تغییر پوشش جنگل برای توسعه راهبردهای مدیریت پایدار جنگل که منابع جنگلی و خدمات بوم­سازگانی را احیا می­کند، ضروری است.

کلیدواژه‌ها

• پویایی جنگل
• تغییرات مکانی-زمانی
• کاربری اراضی
• ماشین بردار پشتیبان