چکیده
خشکسالی یکی از پدیده‌های آب و هوایی است که در همه شرایط اقلیمی و در بسیاری از مناطق کره زمین به وقوع می‌پیوندد و خسارات زیادی به زندگی انسان و اکوسیستم‌های طبیعی وارد می‌نماید. از اینرو بررسی مشخصات خشکسالی مانند شدت- مدت و فراوانی و تعیین مناطق تحت خطر و پیش‌بینی آن امری لازم است، به این‌منظور تعدادی از ایستگاه‌های بارانسنجی در حوضه خیرآباد که تا پایان سال آبی 1390-1391 مقادیر بارندگی آن‌ها ثبت شده بود، انتخاب شدند. وضعیت رطوبتی هر یک از ایستگاه‌ها در چهار دوره زمانی مختلف شامل سه دوره ماهانه و یک دوره سالانه با استفاده از شاخص بارش استاندارد شده مورد بررسی قرار گرفت. سپس با استفاده از سری‌های زمانی ARIMA و SARIMA به پیش‌بینی خشکسالی با استفاده از مدلسازی مقادیر SPI پرداخته شد. نتایج تحقیق نشان داد که در بیش‌تر دوره‌های زمانی مورد بررسی، خشکسالی‌ها و ترسالیهای حاکم در حوضه خیرآباد بیش‌تر از نوع متوسط بوده است. مطالعه میزان تداوم دوره‌های خشک و مرطوب در ایستگاه‌های منتخب نشان می‌دهد که خشکسالی‌ها و ترسالی‌ها بیش‌تر دارای تداوم یک و دو ساله بوده و از فراوانی بیش‌تری نسبت به سایر دوره‌های خشک و تر برخوردار هستند اما تداوم وضعیت نرمال حتی با مدت پنج سال و یا بیش‌تر در بعضی از ایستگاه‌ها از جمله بویری و نازمکان مشاهده شده است. نتایج حاصل از پیش‌بینی خشکسالی‌ها با استفاده از سری‌های زمانی نشان می‌دهد که مدل ARIMA قادر به پیش‌بینی بهتر مقادیر SPI بوده و با افزایش بازه زمانی از 12 ماه به 48 ماه نتایج پیش‌بینی دقیق‌تر است. هم‌چنین نتایج حاصل از ارزیابی مدل‌ها نشان می‌دهد با افزایش مقیاس زمانی از 12 ماه تا 48 ماه، شیب خط رگرسیون بیش‌تر و مقادیر MAE و RMSE کم‌تر شده است.
کلیدواژه‌ها
)