چکیده
مدیریت یکپارچه منابع آب، به عنوان فرآیندی که موجب ترویج، توسعه و مدیریت هماهنگ آب، زمین و منابع مرتبط درسطح حوضه رودخانه میشود، نیازمند یک چهارچوب قانونی موثر برای فراهم آوردن قوانین و روش‌های شفاف است. نقش قانون در کلیه مراحل برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای سیستم‌های مدیریت آب، اهمیت زیادی دارد. تعدادی از مباحث قانونی سخت در این زمینه شامل مالکیت آب، مسئولیت‌های مشترک، آسیبهای ممکن برای فعالیتها و استفادههای یک کشور، مکانیسمهای همکاری در بین کشورهای همسایه، تخصیص و محدودیت‌ها برای استفادههای مختلف، و روش‌هایی برای حل مسالمت‌آمیز اختلافات، باید شناخته شوند. به‌کار گرفتن یک چهارچوب قانونی مناسب، مدیریت موثر را ارتقا داده و به اجتناب یا حل اختلافات بین آببران رقیب و منافع آنها کمک می‌نماید. لذا در این تحقیق ابتدا قوانین بین‌المللی مهم در خصوص نحوه حاکمیت و بهرهبرداری از رودخانه‌های مشترک مرزی معرفی می‌گردد. در گام بعدی هر یک از رودخانه‌های مرزی (دجله، فرات، اروندرود، هیرمند، هریرود، ارس، اترک) کشور ایران مورد مطالعه قرار میگیرد و در نهایت برای هریک از آنها پیشنهاداتی در جهت توسعه و مدیریت بهتر این رودخانه‌ها ارائه خواهد شد. مطالعات صورت گرفته نشان میدهد که برخی از مدیریت‌های ضعیف در این‌باره به روابط اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشور ایران با دیگر کشورهای همسایه برمیگردد و به عنوان یک نتیجه از بررسی‌های انجام شده میتوان بیان کرد که با توجه به قوانین بین‌المللی موجود و وضعیت بهرهبرداری کشورهای دارای منابع مشترک، باید جوامع و دولت‌ها به سمت استفاده منصفانه و معقولانه همراه با حق توسعه پایدار برای طرفین پیش بروند.
)