ترویج و توسعه آبخیزداری
بررسی کارایی اقدامات آبخیزداری بر میزان فرسایش و رسوب حوزه آبخیز دره خرسان بر مبنای روش پسیاک اصلاح شده
نویسنده
دانشجوی دکتری آبخیزداری، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، نویسنده مسئول:
چکیده
یکی از ارکان اساسی پروژه‌ها، بحث ارزیابی است که به عنوان ابزاری در جهت سنجش و میزان اثرگذاری طرح‌ها بکار می‌رود.
منطقه مورد مطالعه حوزه آبخیز دره‌خرسان مسجد سلیمان واقع در استان خوزستان می باشد. هدف از اجرای این پروژه، ارزیابی
نتایج عملکرد اقدامات آبخیزداری در این حوضه می‌باشد. قبلا شرایط اولیه حوضه و میزان فرسایش و رسوب آن با استفاده از
روش پسیاک اصلاح شده، محاسبه شده بود، در این پژوهش در چند مرحله از این حوضه بازدید صحرایی به عمل آمد و حجم
عملیات بیولوژیکی، مکان کیی و بیومکانیکی شامل بذرپاشی، نهال کاری، بذرکاری، خشکه چین، گابیون و تراس بندی انجام شده
در سطح حوضه بررسی و ثبت گردید. سپس تأثیر و تلفیق هر کی از عملیات آبخیزداری درکاهش فرسایش و رسوب با استفاده
از مدل پسیاک اصلاح شده مورد ارزیابی قرار گرفت. بطوریکه حدود 201 مورد بند خشکه چین، 7 مورد بند گابیونی، 32 نوار
تراس بندی و عملیات بیولوژیکی مورد بررسی و اندازه گیری قرار گرفت. در زمینه اقدامات بیولوژیکی نیز وضعیت مرتع به روش
چهار فاکتوری و گرایش آن به روش ترازوی سنجش، همچنین میزان تولید علوفه و تیپ گیاهی آن مورد مطالعه و ارزیابی قرار
گرفت. نتایج نشان داده است که: میزان رسوب و فرسایش ویژه در زیرحوضه 1 قبل از عملیات به ترتیب برابر با 45 / 13 و 16 / 34
تن در هکتار در سال بوده ولی بعد از عملیات این میزان به ترتیب به 39 / 5 و 69 / 13 تن در هکتار در سال کاهش یافته است.
همچنین میزان رسوب و فرسایش کل در این زیرحوضه به ترتیب از 33625 و 67 / 85707 تن در سال به 13475 و 56 / 34226
تن در سال کاهش یافته است. در زیرحوضه 2 میزان رسوب و فرسایش ویژه قبل از عملیات به ترتیب برابر با 08 / 14 و 94 / 34
تن در هکتار در سال بوده ولی بعد از عملیات به ترتیب 79 / 5 و 14/37 تن در هکتار در سال شده است. میزان رسوب و فرسایش
کل در این زیرحوضه به ترتیب از 12 / 29939 و 52 / 74244 تن در سال به 37 / 12303 و 03 / 30537 تن در سال کاهش یافته
است. با اجرای عملیات آبخیزداری وضعیت مرتع از حالت فقیر به متوسط، گرایش وضعیت مرتع از منفی به مثبت، تولید از 97 کیلو گرم در هکتار به 195 یکلوگرم افزایش یافته است. علاوه بر بهبود در تر یکب گونه ای، تراکم پوشش از 25 % به 37 % افزایش
یافته است.
کلیدواژه‌ها
)