ترویج و توسعه آبخیزداری
عوامل مؤثر بر مشارکت مردم در طرح‌های آبخیزداری
نویسندگان
1 استادیار بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکزتحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش
2 استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
3 کارشناس ارشد مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان خراسان رضوی
4 کارشناس ارشد پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
چکیده
بررسیها نشان میدهد طی سال‌های گذشته منابع آب و خاک کشور به شدت تخریب شده است. در این راستا و جهت مدیریت پایدار منابع آب و خاک کشور، دولت سیاست‌های مختلفی را برای حفاظت از منابع آب و خاک در حوزه های آبخیز به اجرا گذاشته است که اغلب آنها رویکردی از بالا به پایین داشته و غالباً ناپایدار بودهاند. یکی از رهیافت‌های جاری آبخیزداری، طرح های مشارکتی مدیریت منابع آب و خاک است که از برنامه 5 ساله سوم توسعه شروع شد. طرح مدیریت پایدار منابع آب و خاک در حوزه حبله رود یکی از این طرح های مشارکتی است که فاز اول آن توسط معاونت آبخیزداری وزارت جهاد سازندگی در سال 1377 با همکاری دفتر توسعه سازمان ملل متحد به اجرا درآمد. بنا به عقیده کارشناسان، میزان مشارکت مردم در یک طرح می تواند نشاندهنده میزان موفقیت یا شکست آن طرح باشد و لیکن متأسفانه عوامل مؤثر بر مشارکت مردم در اینگونه طرحها ناشناخته مانده است. از این رو برآن شدیم تا عوامل مؤثر بر مشارکت مردم در این طرح را بررسی نماییم. جامعه آماری این پژوهش ساکنین حوزه آبخیز حبله رود میباشند. جامعه نمونه شامل 200 نفر از روستاییانی است که در طرح مشارکت داشتند. ابزار جمع آوری داده‌ها در این پژوهش پرسشنامه بوده است. یافته‌های پژوهش نشان داد که مشارکت مردم در این طرح متوسط بوده و آنها بیشتر تمایل به مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی دارند تا فعالیت‌های اقتصادی و یا میدانی. همچنین یافته‌های پژوهش نشان داد که بین متغیرهای مستقل؛ میزان رضایت مردم از طرح‌های عمرانی که قبلاً در روستا انجام شده است، میزان دانش و آگاهی از طرح، میزان گرایش به طرح، جنسیت، وضعیت تأهل، میزان درآمد ماهیانه از شغل دوم، میزان برآورد انتظارات مردم از طرح، با میزان مشارکت مردم در طرح، همبستگی مثبت وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون مشخص کرد که این عوامل 5/52 درصد از تغییرات سطح مشارکت را تبیین میکنند.
کلیدواژه‌ها
)